1955

  Til v Eldborg að fara út úr Reykjavíkur höfn með að mig minnir um 400 manns.Eftir knattspyrnuleik í Rvík.Nokkurn eftirmála hafði þessi ferð því skipið hafði ekki björgunarbúnað fyrir svona marga farþega.Á myndinni t.h.stendur"ungur og myndarlegur"piltur,mér segir svo hugur að þetta sé sjálfur"ælustjórinn"Ólafur.En ef einhver þekkir þennan pilt sem einhvern annan (sem þá er bara ungur)þá væri gaman að fá upplýsingar um það

 

Árið er 1955,Frænka Charleys er sýnd bæði í  kvikmynda- og leikhúsi í Reykjavík.Ray Bolger leikur frænkuna í kvikmyndinni en okkar ástsæli Árni Tryggvason í leikhúsinu.FÍH(félag ísl hljóðfæraleikara)auglýsir kauptaxta sína"55.92 kr á tíman með öllum uppbótum samkv núverandi vísitölu"segir í auglýsingu frá þeim tíma.Ég hafði verið til sjós á M/S Eldborg sem var í flutningum milli Akranes Borgarnes og Reykjavíkur í tæp 2 ár sem hjálparkokkur og"skipsjómfrú"þ.e.a.s hugsaði um farþegana.Hreinsaði m.a.bakkana sem fólkið sem var sjóveik,skilaði kræsingunum í,sem það hafði borðað fyrir sjóferðina.Ég varð meira segja svo frægur að fá nafnið mitt á prent í"Tímanum"(geri ekki ráð fyrir að afa mínum hafi líkað að nafn sonarsonarins skildi koma í þessu blaði eins einarður Sjálfstæðismaður sem hann var) í vísu eftir mann sem kallaði sig"Ref  bónda" og sem ferðaðist oft með okkur.Hann skrifaði vísnaþátt í blaðið.En vísan var svona:"Út um djúpin ægisvíð/oft hann fljóðin hressti/Óli verður allatíð/ælustjórinn besti/En snúum okkur aftur að árinu 1955.

 Til v Eldborg að koma fánum prýdd nýkeypt til Landsins 1934.Til h Eldborg á síld

 

21 janúar vorum við að fara úr Borgarnesi þegar við lentum í íshrafli það miklu að skrúfa skipsins stórskemmdist.Við komumst samt til Reykjavíkur en ferðin tók langan tíma,Eitthvað um 30 manns biðu eftir fari á Akranesi en þeir hafa sennilega orðið að taka ÞÞÞ (Bifreiðarstöð Þórður Þ Þórðarsonar)í bæinn.

                 

Samtímaheimildir tala um rysjótta tíð frá áramótum og gæftir sagðar stopular.Togaraflotinn hélt sig mest út af  vestfjörðum bæði inn-og erlendir.Meðal erlendra togara voru 2 Hull togarar sem hétu:"Lorella" H455 og"Roderigo" H135. Lorella var smíðuð í Beverley 1947 fyrir J.Marr & son í Hull.Hún var 559 gross ts 171 ft löng og 29 ft breið.Skipstjóri í þessari ferð hét Steve Blackshaw.Reyndur togaraskipstjóri 46 ára gamall.Roderigo sem áður hét Princess Elizabet sem einnig var smíðaður í Beverley 1950 fyrir St Andrew Steam Fishing Co.1951 keypti  Devon Fishing Co Ltd  skipið og skírði það Roderigo,1952 kaupir svo Hellyer Brothers Ltd skipið sem heldur nafni sínu.Skipstjóri á Roderigo var George Coverdale 40 ára gamall einnig margreyndur skipstjóri

                                       

B/V Roderíko H135 til v og B/V Lorella H455 til h

 

23 jan skellur á NA stormur og byrjuðu skipin sem flest voru út af Horni að leita vars undir Grænuhlíð.Radar Lorellu var bilaður og var hún í samfloti við Roderigo.Þeir George og Steve voru að búast við að veðrið færi að lægja þegar það frekar herti.Þegar George ætlaði ásamt Steve að slá undan og halda í var kom neyðarkall frá togaranum"Kingston Garnet"sem hafði fengið í skrúfuna og ákváðu skipstjórarnir að halda í áttina til hins nauðstadda skips.En um 11 leitið þann 24 höfðu skipverjar á Kingston Garnet sem var undir stjórn  Norman Trolle tekist að ná úr skrúfunni og hélt hann siðan í var.

 

 Tv B/V Kingston Garnet H106.Hvor búið hefur verið að taka davíður og báta af honum þegar hann lenti í veðrinu í jan´55 veit maður ekki En ef svo hefur verið getur maður haldið að,út af því hafi hann sloppið betur en hinir 2

 

 

Einhverra hluta vegna náðu skipin 2 sem voru í samfloti ekki skeytinu frá Kingston Garnet.Þegar þeir komu svo á staðinn sem Kingston Garnet hafði gefið upp fundu þeir ekki neitt.Þegar þarna var komið sögu hafði mikil ísing hlaðist á skipin þannig að skipstjórarnir töldu ekki stætt á að snúa skipunum.Þeir héldu nú með"stýrisferð"upp í veðrið sem hafði frekar versnað en hitt.Eftir að hafa "slóað"upp í veðrið alla nóttina sendi George Hobson loftskeytamaður á Lorella kollega sínum og nafna George Leadley á Roderigo svo hljóðandi skeyti um morguninn 25:"Veðrið mjög vont hef þurft að keyra á fullri ferð til að geta haldið upp í veðrið.Mikill bylur og ísing"Daginn eftir skeyti frá Lorella::"Bátadekkið þakið ís.Strákarnir búnir að reyna að berja af því síðan um morgunmat.Skeffileg ísing komin á brúna.og þeir munu reyna að berja af henni þegar birtir ef hægt verður"Roderigo svarar:"Sama hér Georg hvalbakurinn hjá okkur er orðin einn stokkur"

 

            Enskir trollarakallar berja ís

og togari í brælu(við Eyjar?)

 

 

Það var þegar komið myrkur kl 1421 þegar Roderigo sendir skeyti:"Annað loftnetið slitið,veðrið mjög vont mikil ísin.Vinsamlega hlustið á þessum kanal(frequency).En hjá Lorella var ástandið verra.Kl 1436 kom skeyti frá henni:"Erum að hvolfa"Svo kl 1436 kom  síðasta skeytið:"Lorella er að sökkva,Við erum að hvolfa"Síðan þögn

                                  

          Togari í miklum sjó

 

Roderigo sem bæði var stærra og nýrra skip aðeins 5 ára gamalt hélt nú einn upp í miskunnarlaust veðrið eins og hann hafði gert í 3 daga.Kl 1553 kom skeyti frá skipinu"Kalla á öll skip.Erum að fá á okkur þunga sjói"Kl 1630:"loftnetin að þyngast.Mun reyna að kalla öðruhvoru"Kl 1645"Getur einhver miðað okkur út á þessum kanal"

 

´          Til v B/V"Lancella"H290 hélt strax út á haf aftur til að reyna að hjálpa félögum sínum.Til h enskur togari

 

Eitt af skipunum sem voru í vari og sem hafði hlustað kvíðafullt á sendingarnar"Lancella" svaraði:"Miðun næstum því NA frá okkur"1650 frá Roderigo:"Geturðu komið til okkar,ástandið orðið slæmt"Lancella:"erum á leiðinni"Lancella"sem var undir stjórn William(Bill) Turner hélt strax af stað út á haf aftur.Nú kallar flugvél frá varnarliðinu í Keflavík Lancellu uppi og biður um staðsetningu Roderigos.Lancela gefur flugvélinni upp  áætlaðan stað:"90 mílur NA af Horni.Veður NA 11-12 vindstig skyggni mjög slæmt.

                    Hlerinn tekin og félagar á togara

 

Flugvél spyr Roderigo:"hvað ætlar þú að gera"1704 svarar.R:"get ekkert gert erum farnir að hallast.Ekkert skyggni höllumst meir í stjórnborða".1708:"höllumst meir á stb.get ekki náð henni tilbaka"1709"Roderigo er að hvolfa"þetta var svo endurtekið á morsinu í 3 mínútur svo þögn;.40 enskir sjómenn drukknaðir."Þ 29 jan fann svo B/V"Hallveig Fróðadóttir" gúmmíbát sem talinn var af Roderigo.

B/V Hallveig Fróðadóttir 

Í þessu sama veðri strandaði togarinn"Egill Rauði"við Grænuhlíð.Þar börðust íslenskir og færeyskir sjómenn við náttúruöflinog höfðu flestir sigur.4 menn 3 íslendingar og 1 færeyingur mistu lífið í því slysi.Sem sagt 44 sjómenn sem misstu lífið í þessu veðri við Íslandsstrendur.Nú spyr kannske einhver"hvað er þessi kallstauli að skrifa um dauða"tjalla".Þeir reyndu nú að koma sökinni á þessum skipstöpum á okkur íslendinga"Það er rétt að blöð í Englandi skrifuðu um þessa skipstapa og með niðrandi hætti um okkur íslendinga 

 B/V"Egill Rauði" 

 

Skrif blaðsins vöktu mikla reiði hérlendis.Sendiherra Breta hér reyndi að bera klæði á vopnin,þar sem hann sagði m.a:"Ég vil leggja áherslu á það að það ríkir sorg í Englandi vegna þess að íslenskir sjómenn fórust á sama tíma og áhafnir bresku togaranna.Ég vil og láta í ljós samúð með fjölskyldum þeirra sem fórust.Breska þjóðin þakkar þá hjálp sem Slysavarnarfélag Íslands,Varðskipið Ægir.og flugher Bandaríkjanna veittu við leit að skipunum meðan á óveðrinu stóð.Björgunnartilraunir Slysavarnarfélagsins og Landhelgisgæslunnar hafa jafnan sýnt hver bræðrahugur ríkir hér í garð sjómanna annara þjóða í anda hinnar bestu sjómennsku"

 

            Flak B/V Egils Rauða á strandstað

 

Þennan sama dag barst svo Slysavarnafélaginu svohljóðandi bréf frá The Hull Steam Trawler Mutual Insurance and Protecting Company Lmt Hull:"Eigendur togaranna Lorella og Roderigo hafa með þakklæti og hrærðum hug frétt um þá víðáttumiklu leit er þér settuð í gang í því skyni að reyna að bjarga,ef einhver kynni að hafa komist af,er skip okkar týndust.Þeim er kunnugt um að minnsta kosti 1 flugvél var rétt yfir slysstaðnum er seinni togarinn fórst og þeim hefur verið sagt að leitinni hafi verið haldið áfram þrátt fyrir veðrið,þar til talandi tákn leiddu í ljós að gefa yrði upp alla von um björgun mannslífa.Þeir óska að senda yður innilegt þakklæti fyrir veitta aðstoð og biðja yður að flytja öllum þeim sem tóku þátt í leitinni aðdáun sína og dýpstu viðurkenningu".Ávarp sendiherrans og bréf eiganda skipana náðu lægja þær reiðiöldur er risið höfðu hérlendis við skrif Daily Mail..Lágkúruhátt  þesskonar skrifa þekkjum við vel í dag.

 

 

              Togarasjómenn að störfum

 

 Menn grípa oft til lágkúrunnar í skrifum sínum.Fyrir mér eru þessi atburðir bara sýnishorn af baráttu sjómannsins við grimm náttúruöfl hér við land.Baráttu sem hefur kostað mörg mannslíf hverrar þjóðar þau eru skifta mig engu máli.Þessarari baráttu og þeirra sem töpuðu henni eigum við að minnast á"Sjómannadegi"Sjómenn í dag eiga við miklu betri aðbúnað og tæki að búa,en samt eru alltaf einhverjir sem tapa orustunni við þá Ægir og Kára.Og nú virðist einn óvinurinn vera að færa sig upp á skaftið það er Eldurinn.Við megum aldrei gleyma Sjómannadeginum og verðum að passa uppá að menn hætti ekki að halda hann hátíðlegan.Ég bið unga sjómenn að standa vörð um þennan dag.Ég man þegar V/S Ægir kom til Reykjavíkur með hetjurnar af Agli Rauða.Svoleiðis atburðir eru steyptir í minningunni.Sjómenn ungir og gamlir látið ekki þessa drullus... taka þennan dag af ykkur.Láti þessa sægreifa nútímans skammast sín,með góðri þátttöku og samstöðu á þessum degi

         Sá"guli"hefur kostað mörg mannslíf

Og munið að sjómaðurinn þekkir engin landamæri er félagi er í nauð,Sjómannadagurinn er ekki akkúrat  í námd núna en gleymum honum aldrei.Sýnum þessum"moðhausum"sem vilja hann dauðan í 2 heimnan jafn vel 3.Þeir geta leikið sér að vild í einkaþyrlum,þotum á þessum degi og látið sem ekkert sé.En við skulum minnast fallinna félaga  við Íslandsstrendur og láta þessa dela skammast sín með því að standa þétt saman og fjölmenna til að minnast þeirra manna sem komu að hluta til löppunum undir þessa leppalúða.Ég veit að þið eruð á góðum og traustum skipum og ykkur er ekki í kot vísað þar sem Hilmar Snorrason og hans menn hjálpa ykkur að standa vörð um öryggi ykkar.En slys eru alltaf í farvatninu.Ég vona þessi skrif mín fái einhverja til að hugsa þessi mál af alvöru

 

                     

 

Við samningu á þessu blogi hef ég stuðst við heimildir úr blöðum frá þessum tíma, mikið við bók Steinars J Lúðvíkssonar"Þrautgóðir á Raunarstund"og frásagna á"Netinu"sem ég hef lauslega þýtt.Myndirnar af flakinu af Agli Rauða á strandstað eru fengnar að"láni"úr fyrrgreindri bók Steinars,Annars eru myndirnar fengnar að"láni"hingað og þangað af"Netinu"og myndir sem ég hef viðað að mér í gegn um tíðina.Ef einhver hefur haft gagn eða gaman af þessu samsulli mínu þá er tilgangnum náð.Kært kvödd

Athugasemdir

[Níels A. Ársælsson., 23.9.2007 kl. 13:17]

Óli. Þessi færsla þín er hreint æðisleg. Takk takk fyrir mig og endilega gerðu meira af þessu.

[Ólafur Ragnarsson, 23.9.2007 kl. 14:28]

Þakka þér fyrir falleg orð Nilli! Þetta gerðist á vettfangi og við aðstæður sem við báðir þekkjum af eigin raun og þú sennilega betur en ég.Og ég endurtek við skulum ekki leyfa þessum blindu fégræðgis augnabliksmönnum að eyðilegga fyrir okkur"Sjómannadaginn".Samherji má halda sína"fiskidaga"hvar og hvenær sem þá lystir.En mér finnst samtök sjómanna frekar léleg að láta það viðgangast að þeir komi í stað"Sjómannadagsins"

[Sævar Helgason, 23.9.2007 kl. 19:18]

Þetta er áhrifamikill færsla hjá þér. Sjálfur man ég vel þá atburði sem þú fjallar m.a um, enda rúmum 2 mánuðum eldri en þú og á þessum tíma var ég að byrja farmennskuferill minn sem stóð nú ekki lengur yfir en í um 5 ár,lengst af á Hamrafelli, sem ég var með í að sækja á sínum tíma. Skemmtilegir tímar fyrir unga menn...

[Georg Eiður Arnarson, 23.9.2007 kl. 21:44]

Tek undir með Nilla, frábært Óli.

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 30.9.2007 kl. 14:46]

Heill og sæll Ólafur, ég er enn og aftur að lesa þessa grein þína hún er frábær. það er átakanlegt að lesa þessar lýsingar þegar skipin eru að farast.

Ég er innilega sammála þér hvað varðar Sjómannadaginn, ég hef reyndar sjálfur gert mitt til að halda honum á lofti. En sjómenn virðast vera að gefast  á að halda hann eða hvernig stendur á því að Sjómannadagurinn í Reykjavík er orðinn Sjómanna og hafnardagur. Og það er ekki einu sinni gefið út Sjómannadagsblað Reykjavíkur, heldur er Morgunblaðinu gefin eða seldur  útgáfurétturinn með lélegum  árángri. Og hvernig er komið fyrir Sjómannadeginum á Akureyri ? best að tala sem minnst um það. En allt er þetta sjómönnum sjálfum að kenna vil ég meina , við getum haldið sjómannadag ef við viljum og ættum ekki að þurfa hjálp þessara stórútgerða sem vilja kalla Sjómannadaginn okkar öðrum nofnum. Já Óli ég tek undir þetta hjá þér með Sjómannadaginn. kær kveðja

[Ólafur Ragnarsson, 30.9.2007 kl. 16:40]

Mér finnst satt að segja stéttarfélögunum til stórra vansa hvernig komið er.Það er vita mál að þessir augnabliksgróðafýknarmenn sem t.d kenna sig við "Samstöðu" eða samanstandandi heri vilja þennan dag feigan.Hafnar/Bryggjudagur getur aldrei orðið að sjómannadegi í orðsins fyllstu merkingu,Nema kannske þegar þessir ands...... drullu..... með sína krókódílskj....verða búnir að flagga allri sjómennsku út,Þá geta þeir haldið sína daga hvers nafn þeir nefna í London,Útgerðarbæjarfélög eiga ekki að láta það spyrjast að þessi eini segi og skrifa 1 dagur á ári þar sem þeirra manna sem töpuðu orustunni er minnst sé ekki haldin hátíðlegur,Ef stéttarfélögin eru svo léleg að þeir þykjast ekki geta gert það.Einnig er þessi dagur nauðsynlegur til að vekja sjómenn til umhugsunnar um öryggismál,Hamra á hlutunum með Hilmari Snorra og félögum um öryggismál.Taka undir með þeim um æfingarnar minnugir þess að sjómaðurinn hefur stundum ekki nema brot úr sekúndu til umhugsunnar.Leyfum þessum kvótadrullu..... að"smæla"framan í lýðinn á sínum Bryggju/hafnardögum.Við megum ekki láta þessa margnefndu dr........  verða að ósk sinni.Kært kvaddur.

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 30.9.2007 kl. 18:06]

Hér er önnur grein úr lögum Sjómannadagsráðs Reykjavíkur og Hafnafjarðar, manni finnst ekki farið eftir þessu lögum þegar jafnvel dagskrá Sjómannadagsins kölluð Hátíð Hafsins.

Eða skipar sjómannadagurinn orðið veglegan sess í okkar þjóðfélagi, því miður. En sem betur fer eru nokkur bæjarfélög sem halda uppi heiðri Sjómannadagsins og meira segja er hann sumstaðar að verða öflugri, þar eru gefin ú vegleg Sjómannadagsblöð þetta ber að þakka. En einhvernvegin hef ég það á tilfinninguni að lítill samhugur sé hjá sjómönnum.   

Að minnast látinna sjómanna  hefur verið gert á mörgum stöðum með mindarskap, á mörgum stöðum hefur verið komið upp minningarsteinum og það mjög myndarlegum, þannig að það er á réttri leið að mínu mati. Einnig hafa margir verið heiðraðir fyrir björgun mannslífa á undanförnum árum og eru þau mál í nokkuð góðu lagi að ég held.

En að kynna þjóðinni hættuleg störf sjómanna og mikilvægi held ég að hafi ekki farið mikið fyrir á undanförnum árum, það er líka sjómönnum sjálfum að kenna, þeir ættu að vera duglegri við að skrifa um sjómannsstarfið og svara þeim áróðri sem oft á tíðum er sagt um þá í fjölmiðlum.

kær kveðja 

2. grein a) Sjómannadagsráð hefur með höndum hátíðahöld Sjómannadagsins ár hvert í samræmi við stofnskrá um Sjómannadag frá 1937 og lög um Sjómannadag, nr. 20, 26.mars 1987.

Við tilhögun Sjómannadags skulu m.a. eftirfarandi markmið höfð að leiðarljósi:

1. Að stuðla að því að Sjómannadagurinn skipi verðugan sess í íslensku þjóðlífi.
2. Að efla samhug meðal sjómanna, hinna ýmsu starfsgreina sjómannastéttarinnar og stuðla að nánu samstarfi þeirra.
3. Að heiðra minningu látinna sjómanna, þá sérstaklega þeirra sem láta líf sitt vegna slysfara í starfi.
4. Að heiðra fyrir björgun mannslífa og farsæl félags- og sjómannsstörf.
5. Að kynna þjóðinni áhættusöm störf sjómanna og mikilvægi starfanna í þágu þjóðfélagsins. 

 

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 30.9.2007 kl. 18:09]

ÓLI ÉG

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 30.9.2007 kl. 18:18]

Óli ég sá í mörg ár um útgáfu  Sjómannadagsblaðs Vestmannaeyja, og þá fékk ég stundum svona greinar eins og þú ert að skrifa. Viðbrögð sjómanna og margra annara voru alltaf á einn veg, þeir lýstu ánæju sinni með þau skrif og kvöttu mig til að reyna að fá fleiri þannig greinar. Það kemur mér því ekki á óvart þau viðbrögð sem þú færð við þessum frábæru greinum þínum. Þetta er nefnilega það sem kynnir starf sjómannsinns best. Hafðu enn og aftur þökk fyrir þetta

kær kveðja

[Ólafur Ragnarsson, 2.10.2007 kl. 00:19]

Sigmar ég þakka þér,já og hinum sem sett hafa athugasemdir við þessi skrif mín,hlý orð í minn garð.Við erum sammála um Sjómannadaginn.Hann má ekki verða til hiðar settur.Ég hef stundum skrifað hjá mér ýmisleg sem ég finnst áhugavert.Í gamalli kompu hef ég skrifað sennilega úr gömlu Sjómannadagsblaði(kannske Eyjablaðinu?)en gleymt að skrifa heimild:""Þeir berjast við náttúruöflin fyrir björg og brauði.Sjórinn er örlátur og stórgöfull.þegar vasklega er eftir sótt,En hann er líka ósjaldan stórhöggur.Mik hefir marr/miklu ræntan/grimt es fall/frænda að telja/ svo kvað Egill.Og ófáir eru þeir Íslendingar,sem eins hefðu mátt mæla öll þau,sem síðan eru liðin.Og íslenska þjóðin öll finnur:"opið ok ófullt standa sonarskarð"er særinn vann henni nú""Hver þetta sagði er ég ekki viss um en þessi orð eru í fullu gildi í dag.Hafið og ógnir þess eru kannske ekki sú ógn sem áður var vegna fullkomnari skipa,en það hefur faktíst ein ógnin tekið á sig stærri mynd en áður var.Það er eldurinn.Þegar það var mest viður sem brann var ógnin af eldinum ekki eins stór og hún er í dag vegna þeirra efna sem eru í innréttingum skipa nú til dags.Þessvegna þarf að hamra á sjómönnum núins að halda sér í æfingu.Það er ekki nóg að fara á námskeið á 5 ára fresti.Og við/þeir skulu muna að sjómaðurinn hefur stundum bara brot úr sekúndu til ákvörðunartöku.Við skulum herða róðurinn.Þó að íslensk sjómannastétt sé jafnvel í útrýmingarhættu þá mega þeir sem tilheyrðu henni og töpuðu orustunum aldrei gleymast