ST Dhoon

                             

ST Dhoon FD 54

Skipið var byggt hjá Cochrane & Sons Ltd  í Selby ,fyrir Cargill Steam Trawling Co Ltd Hull.Það hljóp af stokkunum  4 mars 1915 og var skírt Armageddon H319.Breski Sjóherinn tók skipið strax í sína þjónustu og var það notað sem tundurduflaslæðari.Skipið var selt 1916 til Wyre Stem Trawling .1919 skipinu skilað af sjóhernum (.J.N.Ward .& son gera það út) 22 Sept 1919 skráð í Fleetwood fær einkennisstafina FD348.30 sept.1922 skipið skírt"Dhoon"sömu einkennisstafir.1925 tekur Hudson Bros,Hull við rekstri skipsins.15 mars 1928 skipið skráð í Hull (H396) 1929 Skráð aftur í Fleedwood  fær nú einkennisstafina FD54,1931 tekur J.N.Ward & son í Fleedwood við rekstri skipsins.

 

                    

Togarar í þjónustu breska flotans  Auka brú byggð ofan á þá upprunalegu.(myndirnar af "Netinu")

 

þ18 okt.1935 var skipið að veiðum 50 mílum V af St Kilda.Kl 1015 fær skipið á sig brotsjó sem tekur með sér reykháf og efri brú.Fær á sig fleiri sjói sem tala taka með sér brú og lífbáta og.3 menn slösuðus ílla.S.T.Edward Walmsley FD 412 heyrði neyðarkallið frá Dhoon og kom á staðinn..Eftir 7 tilraunir sem stóðu í 12 tíma tókst þeim að koma taug á milli skipanna sem héldu  í átt til Fleedwood.Skipin komu svo þangað kl 0420 þ 22 okt.Í maí 1940 tók sjóherinn skipið aftur í sína þjónustu og notar það sem hjálparskip við skipalestir. 26 maí til 4 jún tók skipið þátt í  brottflutningi hersins frá Dunkirk..1943 skipið sett til tundurduflaslæðinga og skírt Dhoon Glen.Í nón 1945 skipinu skilað aftur og skírt Dhoon aftur.

  Fleetwood í"gamla daga"

 Þann 5 desember 1947 um morgunninn var hópur fólks niður við"fiskidokkina".í Fleedwood.Fólkið var að kveðja eiginmenn .kærasta og syni sem voru í áhöfn ST Dhoon.t.d. yngsta áhafnarmeðliminn Arthur Spencer sem aðeins var 17 ára og var að fara í sína fyrstu ferð.Þarna var einnig ung kona sem var nýgift einum skipverjanun Albert Walbak,Allir skipverjar að  tveim undanteknum. voru frá Fleedwood,Þessir 2 menn voru Fred Kirby skipstjóri og Harry Atkinson stýrimaður,en þeir voru frá Hull og áttu einungis að fara þennan eina túr,meðan hinir föstu yfirmenn tóku sér jólafrí.

 

 Við brottför togara

 

Togarinn var nú tilbúinn til brottferðar lét togarinn úr  úr höfn í  Fleetwood til fiskveiða við Ísland.Og 12 des strandar það á Flauganefi við Látrabjarg.Hefst nú sennilega sú umfangsmesta einstaka björgun við Íslandsstrendur og sennilega ein sú frækilegasta og frægasta. björgunaraðgerð í sögunni.

 

                Látrabjarg

 

Þessari frækilegu björgun hefur verið lýst svo oft í ræðu og riti að ég mun ekki fara nákvæmlega í saumana á henni.En mig langar  að grípa niður í bók Steinars J Lúðvíkssonar."Þrautgóðir á Raunarstund."Á bls  179 segir m.a."Sum staðar eru svo djúpir skútar inn í fót þessa bergrisa,að um flóð myndi togari fyrst reka mastrið í,ef hann bæri þar að landi,Aðdýpi er víðast að Bjarginu.svo mikið að það tekur ekki venjulegt skip sem er á fullri ferð nema nokkrar mínútur að sigla af 15-20 faðma dýpi inn í bergið,.Þessi 15-16 km langi bergveggur.sem kemst í 444 metra hæð á Heiðnukinn,veitir mjög gott skjól fyrir skip sem leita vars við hann í N-átt,en óhugnarlegri strandstaður  mun vera vandfunndinn,enda mun margur sjómaðurinn hafa látið þar lífið.,en af því segir fátt.Stálskip  molast þar á skömmum tíma,hvað þá tréskip.-En bergrisinn þegir""Í fyrstu var uppi misskilnigur um strandstaðinn .Var talið að togarinn væri strandaður við Stálfjall sem er A-við Rauðasand.Mun sá misskilningur stafa af að erlendir sjómenn kölluðu Látrabjarg oftast"Stolberg"eða"Stålberg"

 

                                   

Kort af svæðinu á kortinu til vinstri eru settir krossar við staðinn sem Dhoon strandaði krossinn t.v og staðin sem fyrst var álitið að skipið hefði strandað krossinn t.h við svonefnd Stálfjall

Í bók Steinars má finna lýsingar af undirbúningi björgunarinnar.Hvernig meðlimir Björgunarsveitar Slysavarnarfélagsins sigu niður  Bjargið og björguðu mönnunum úr flaki skipsins uppí fjöruna eftir að hafa skotið með línubyssu og komið á sambandi við flakið með björgunarstól.síðan er lýsing á hvernig mennirnir voru dregnir upp á Bjargið sjálft og þeim komið til byggða.En áhrifamest er kvikmynd Óskars Gíslasonar"Björgunarafrekið við Látrabjarg",

 

                         Myndir teknar úr bók Steinars J Lúðvíkssonar og sýna aðstæður á strandstað og björgunarmenn aðstoða skipbrotsmenn í fjörunni.

Sú kvikmynd hefur sennilega borið hróður Íslendinga og Slysavarnarfélagsins hvað mest út um heiminn.Vonandi sér sjónvarpið sér færi á að endursýna hana í desember þegar 60 ár verða liðin frá atburðinum..En bók Steinars er líka mjög góð heimild um þetta stórkostlega afrek sem Björgunnarsveitin á staðnum undir stjórn hins kunna slysavarnarfrömuðar Þórðar Jónssonar frá Hvallátrum..Í bók Steinars er líka að fnna viðtöl við skipbrotsmennina.Í viðtölum við þá má sjá sem margan hafði grunað að"Bakkus"hafði verið með í för.Tom Grundi 2 vélstjóri segir svo frá í samtali við Pál Heiðar Jónsson 24 árum síðar,enn hann og fleiri höfðu komið sér fyrir á hvalbak skipsins þar sem þeir töldu sig öruggari:Hann er spurður":Funduð þið fleiri áfengisflöskur ?Nei þær sáust hvergi og ég veit ekki hvað um þær varð"seinna í samtalinu segist honum svo frá:"Áður en við fórum opnuðum við af rælni dyrnar á Stýrisvélarklefanum,en hann var bak við sjálft stýrishúsið.Þar sáum við hvar stýrimaðurinn lá á fjórum fótum,ósjálfbjarga af áfengi""

 

           

Til vinstri sjást aðstæður á strandstað.Úr bók Steinars J.Til h strandaður togari.Myndin tekin af"Netinu"

Þegar ég var á togurunum hér í"den"heyrði maður sögur frá ströndum enskra togara t.d.við Noreg þar sem ógerlegt hafi verið að bjarga skipbrotsmönnum vegna þess að þeir hafi drukkið sig dauðadrukkna eftir strönd..Sem betur fer hefur Bakkusi verið að mestu úthýst úr skipsrúmmum nú til dags.En sennilega hefðu fleiri komist af Dhoon ef hann hefði ekki verið munstraður á það skip.En þetta björgunnarafrek við Látrabjarg er eitt af þessum afrekum sem "Hvurndagshetjur"þessa lands hafa unnið.Menn brosa kannske í dag að útbúnaðnum sem þessir menn höfðu.En í þess dags dato  voru þetta nýtísku tæki.

 Björgunarmenn hjálpa skipbrotsmenn.Myndin Teknar úr ´bók Steinars J.

 

Mér finnst það miður ef svona atburðir falla í gleymsku sem og nöfn eins og Þórðar Jónssonar og hans félaga..Þeir sem heiðraðir voru ásamt Þórði fyrir þetta einstaka afrek voru:;Andrés Karlsson frá Kollsvík.Bjarni Sigurbjörnsson Hænuvík, Hafliði Halldórsson Hvallátrum,Agnar Sigurbjörnsson Hænuvík,Árni Helgason Kollsvík Björgvin Sigurbjörnsson Hænuvík,Daniel Eggertsson Hvalllátrum,Guðmundur Kristjánsson Breiðuvík,Halldór Ólafsson Hvallátrum,Kristinn Ólafsson Hænuvík og Ólafur Halldórsson Hvallátrum.Einnig komu við sögu sem þáttakendur í þessu afreki konur og annað heimilisfólk á Hvallátrum,Breiðuvík,Kollsvík og Hænuvík.

 

                 Breskir trollarakallar

C.W.Baxter þ v sendiherra breta hár segir í ávarpi sem birtist í blöðum hér á Íslandi m,a,:"Ég hef fylgst vel  með fréttum sem til Reykjavíkur hafa borist um strand breska togarans Dhoon á eyðilegum stað á ströndum Íslands og finn mig knúinn til þess að votta aðdáun mína og landa minna á hinum óbilandi kjarki,sem íslensku björgunarsveitirnar sýndu er þeim tókst að forða lífi 12 skipverja.Það er aðalsmark allra sjómennskuþjóða,að gera allt sem hægt er til að bjarga nauðstöddum sjómönnum.Þetta er ekki í fyrsta sinn  sem breskt skip strandar við Ísland,enda hafa Íslendingar aldrei hikað við að leggja líf sitt og limi í hættu við björgunnartilraunir,en kjarkur sá,manndómur,þrek og þróttur sem í ljós kom að þessu sinni,hefur sjaldan átt sinn líkan""Síðan þessi orð voru skrifuð eru liðin 60 ár.

  Úr brú togara

 

Margt hefur breyst á þessum tíma.Fullkomnari skip,Bakkus að mestu leiti útilokaður.Björgunarútbúnaður allt annar og fullkomnari og síðast en ekki síst,meðvitun sjómannsins sjálfs um öryggi sitt og um að hafa sitt á hreinu.

  Ungur maður við stýrið

Á því sviði hefur Hilmar Snorrason og hans menn  unnið stórvirki og þessvegna getum við þessir kallar sem hættir erum litið með bjartsýni fram á vegin.Minnugir þess hvernig þessu var háttað á okkar sokkabandsárum til sjós.Menn voru jafnvel ekki í stakk búnir hvað varðaði eigin öryggi.Menn sem hugsuðu kannske um þessi mál voru jafnvel afgreiddir með orðunum"Ertu sjóhræddur"Sem betur fer er þetta ekki svona í dag.Ég taldi mig nú vera með allt á hreinu þegar ég eftir 51 ár til sjós settist á skólabekk um borð í"Sæbjörgu."

 

 

En þeir voru fljótir að koma mér á aðra skoðun snillingarnir hans Hilmars og hann sjálfur.Ég hafði verið á einu af fyrstu námskeiðum sem Slysavarnarskólinn hélt  og áleit að það dygði..En tímarnir breytast ört og  öryggisfræðslan líka.Af hverju ég er að blogga um lönguliðna atburði.Ástæðan er sú að við megum ekki gleyma baráttu manna við að halda lífi við öfuröfl náttúrunnar hér við land.Bæði sjómanna og björgunarmanna þeirra.

 

Við eigum að minnast þessara manna á þeim degi sem til þess er ætlaður Sjómannadeginum.Ég skora á unga sjómenn að gæta vel að öryggismálum.Hlusta vel á Hilmar Snorrason og hans menn.Hlusta vel á þá og gera eins og þeir hvetja ykkur til að gera æfa og æfa ykkur í því sem getur skeð. Ég held að við sem tilheyrðum þeirri kynslóð sem nú er að hætta höfum sloppið fyrir horn ef svo mætti segja.En alltof margir féllu og það  af því að við hugsuðum ekki um eigið öryggi.Kært kvödd

Athugasemdir

[Jóhann Elíasson, 27.9.2007 kl. 22:31]

Ég á ekki nógu og sterk orð til að lýsa ánægju minni á þessari grein Ólafur.

[Georg Eiður Arnarson, 27.9.2007 kl. 22:35]

Þetta er að vera nóg efni í bók. Flott hjá þér óli.kv.

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 27.9.2007 kl. 22:55]

Heill og sæll Óli þetta er góð grein hjá þér og vel skrifuð, og þú átt heiður skilið fyrir að vera með allar þessar myndir sem gera greinina en skemmtilegri.

kær kveðja

[Árni Gunnarsson, 28.9.2007 kl. 11:55]

Þarna liggur svo mikil vinna að baki að mér finnst að þú eigir að fá styrk frá Sjávarútvegsráðuneytinu. Ekki borgum við neitt sem njótum þess að lesa þessa frábæru pistla þína.

En, takk fyrir mig! 

[Sævar Helgason, 28.9.2007 kl. 12:09]

þær eru góðar greinarnar sem þú setur hér á síðuna þína

Það er mikill  fengur  að þessum fróðleik og þú hefur greinilega leitað viða fanga..sbr sögu hinna ensku togara.

Öryggismál sjómanna hafa tekið byltingarkenndum framförum á síðustu árum 

Það var of lengi í þjóðarsálinni að slysfarir á sjó væru lítt breytanlegt lögmál..það hefur verið afsannað með öllu.. Gríðarlegur árangur hefur náðst á síðustu árum.