Vald auðsins

                   Frá Dunkirk

Þann 5 febr. 2000 kom danska flutningaskipið"Thor Emilie"til hafnar í Dunkerque í Frakklandi frá Ipswich í Englandi.Ákveðið hafði verið að skipið skildi lesta c,a,2000 ts farm af "Oxyd Zink Ore"í bulk.Þ.e.a.s.í lausu.

                   Thor Emilie

Farmurinn hafði verið fluttur á prömmum innar úr Frakklandi,og var losaður beint af þeim og í lestar skipsins.Lestunin hófst kl 0800 þ.7/2 og var lokið um kl 1900 þ.8/2.Skipið sigldi þó ekki af stað fyrr en kl 1000 þ 9 og var ferðinni heitið til Porto Vesme á eyjunni Sardínu.

               

Í fyrstu fékk skipið leiðindaveður sérstaklega í Biscayen en þar var vestan stormur með tilheyrandi sjó.Víð Cap S. Vincent fór veðrið að batna og þegar skipið var út af suðaustasta odda Spánar Cap de Gata tók það stefnu á Porto Vesme í ágætis veðri.

  

 Um borð í skipinu var 7 manna áhöfn.Skipstjóri var Torben Matz.Yfirvélstjórinn var ungur dani en aðrir í áhöfn voru frá Philipseyjum.Skipið var smíðað í JJ Sietas skipasmíðastöðinni í Hamborg.1975

 

Skipið hafði gengið undir nokkrum nöfnum m.a. "Löften"með heimahöfn St.Johns þegar T&C AS.í Svendborg keypti það 1997.Skipið hafði losað Monoammonium Phosphate í bulk í Ibswich Englandi.Í Ibswich hafði skipstjórinn móttekið skeyti frá útgerðinni um að hann ætti að lesta í Dunkerque "Oxyde Zink Ore"Skipstjórinn fletti upp í IMDG kódanum(handbækur um flutning á hættulegum efnum:ath.mín)og í "TomasStowage"(ensk handbók um lestun á hinum ýmsu vöruteg,ath.mín)en gat hvergi funndið neitt um þetta efni,

            

Eftir losun í Ibswich voru lestarnar rækilega þrifnar og voru þurrar og góðkenndar til lestunnar þ 7 feb,kl 0600 í Dunkerque.Farmurinn var bókaður í gegn um meglara í Marseille í Frakklandi sem agent fyrir Gencore í Sviss.Farmurinn var færður að skipinu í prömmum og losaður úr honum með krana úr landi,Farmurinn sá út sem grá mold eða ryk með nokkuð stórum klumpum.Skipstlórinn hafði samband við útgerðina strax um morguninn þ 7 og sagðist ekki finna neinstaðar neitt um þennan farm "befragtari"(flutningastjóri)útgerðarinnar kvaðst ekkert heldur finna neitt í sínum bókum en það gæti vel verið að það myndi myndast eiturgas frá farminum.

Glencore International AG

 

Skipstjórinn vakti athygli befraktarans á að sér þætti farmurinn vera"skítugur"og bað befraktarinn hann að gera grein fyrir því á"Bill of Lading"(BL)Og sama dag skrifaði skipstjórinn"protestbréf"til agentsins um efnið.Um hádegi byrjaði að rigna skipaði þá skipstjóri að lestunum skyldi lokað.Hafnarverkstjórinn var ekki ánægður með það og vildi meina að hættulaust væri að lesta þennan farm í rigningu.Skipstjórinn bað agentinn um meiri upplýsingar um farmin og þ.á.m,um skriðvirknina("angle of repose)Um kl 1900 hafði stytt upp upp hélt þá lestunin áfram til kl 2200.Morgunin eftir hófst svo lestunun aftur og lauk henni kl 1900.Þann dag móttók svo skipstjórinn  skeyti frá efnaverksmiðjunni sem framleiddi farmin um að hættulaust væri að lesta efnið í rigningu og að efnið hefði legið úti í 3-4 mánuði og þessvegna:"is no risk of toxic vapours from the Zinc Skimming although they have been wet by rain"

                             

Skipstjórinn áttaði sig ekki á að tegundar heitinu á farminum hafði verið breitt í Zinc Skimming,Eftir móttöku á þessu skeyti ákvað skipstjórinn að lestuninni skyldi framhaldið þó svo að smáskúrir væru allan daginn.Þegar skipið var fulllestað var veður orðið slæmt W-lægur vindur yfir 20.m/s svo skipstjóri ákvað að fresta brottför skipsins þar til daginn eftir.Út af því spurði agentinn hvort ekki væri í lagi að koma með skipspappírana morguninn eftir.Á þetta féllst svo skipstjórinn sem ákvað brottför kl 1000 daginn eftir,gengu veðurspár eftir enn þær spáðu lægandi um nóttina.Áður en skipið sigldi kom agentinn með skipspappírana um borð til undiritunar á BL stóð"clean on board"Þessu mótmælti skipstjórinn og skrifaði sínar athugasemdir á BL"cargo contaminated with pieces of plastic,paper,and wood"Skipstjórinn hafði ekki enn áttað sig á breitingunni á að farmurinn bar nú nafnið"Zinc Skimming in bulk"Var síðan lagt af stað kl 1000 og gekk ferðin sem framar greinir.Þ 17 febr kl 0600 um morguninn tók skipstjórinn sína vakt í brúnni.

 Thor Emilie

Kvöldið áður höfðu stm,vélstj og hann ákveðið vinnu sem framkvæmd skyldi yfir daginn.Vélstjórinn og vélavörðurinn skildu skifta um fíltera og hreinsa aðra,Auk venjulegrar vélavinnu.Hásetarnir skyldu vinna frammi á bakka við viðhald.Rústberja menja m.a.Um 11 leitið skreppur skipstjóri niður í baðherbergi sitt,Meðan hann dvelur þar verður gífurleg sprenging.Hann slengist um koll.Við það vankast hann eitthvað en missti ekki meðvitund.Hann  er strax klár á að mikil sprenging hefur orðið í skipinu en hélt í fyrstu að hún hefði orðið í vélarrúmminu.Brunaboðar og viðvörunarbjöllur hljómuðu.Han hleypur nú í gegn um setustofuna þar sem allt var á tjá og tundri og út á bátadekkið til að hlaupa upp í brúnna utandyra.Er hann er að komast í stigann kemur kolgrænn sjórinn á móti honum.Þá verður honum ljóst að skipið er að sökkva."Thor Emilie"sökk svo  beint niður án nokkurrar slagsíðu með örlítin aftur stafnhalla

,Skipstjórinn veit svo næst af sér á floti á sjónum með gúmmibátshylkið við hlið sér.Gúmmíbáturinn blés sig svo upp og gat hann klifrað um borð í hann.Hann gerði sé nú grein fyrir að hann hafði særst  á nokkrum stöðum sem blæddi úr en þó ekkert alvarlega.Hann sá hinn gúmmíbátinn uppblásin en mannlausan ca 50 metra frá honum.Hann gat róið að honum og batt hann við þann sem hann var í.Hann rak svo allan daginn og hélt "udkikk"eftir öðrum áhafnarmeðlimum og skipum.Það var svo kl 2040 að V/S"Verdi"möltuflaggað skip fann hann á stað:37°32´N og 002°27´A.

 

Af skýrslum sést að kl 1121 UTC meðtekur RCC(Rescue Coordinnation Center)Karup signal frá satellit sem staðfestir að signalið sé frá EPIRB tæki sem tilheyrði Thor Emilie.Strax var reynt að ná sambandi við skipið en án árangurs.Síðan var sett í gang leit á þessu svæði sem endaði á fyrrgreindan hátt nema hvað að þyrlur munu hafa leitað um morguninn en án árangurs

Farmurinn sem T.E.flutti var Zink Skimming var seld frá verksmiðju sem heitir Metaleurope í eigu alþjóðahrings í Sviss sem heitir Glenore til annars fyrirtækis í þess eigu Noyelles Godaul.Nú eru liðin rúm 7 ár og engin hefur verið látinn svara til saka um af hverju Torben Matz skipstjóri var látinn sigla út úr höfninni í Dunkerque með tikkandi sprengu.

 

Það virðist svo að mannslíf eru oft lítils virði í sambandi við peninga.Múltímiljónaauðhringur eins og Glenor lætur sig hafa það að falsa pappíra til þess að borga ódýrari frakt.Mazt skipstjóri hafði margoft beðið agentinn um pappíra frá sendandanum yfir þennan farm sem hann er er skyldugur(sendandinn)til að láta skipstjóranum í té samkv Solas,Chapter VI Part A.Regulation 2.Hann hélt því einnig fram að hefði honum verið gerð grein fyrir breytingunni á heiti farmsins hefið hann í samvinnu við útgerðina viðhaft allt aðrar aðgerðir við lestunina og jafnvel afbeðið hana vegna lítillar loftræstingar.Allavega við haft strangari reglur varðandi opin eld og þvíumlíkt.

 

 Torben Matz

Þetta segir í skýrslu "Opklaringsenhedens"(sennilega sambærilegt við Rannsóknarnefnd sjóslysa hér):""at det har været afgörende medvirkning til forliset at charteraftalen blev ingået på et forkert grundlag,idet afskiberen af lasten,firmaet Glenore i Svejs,som sagen foreligger opplyst for Opklaringsenheden opgav forkert betegnelse for lasten til mæglerfirmet Polyship i Marseille""

 

Ég á oft bágt með að skilja þegar verið er að tala um há laun stjórnenda banka og fjármálafyrirtækja þá er talað um að þessir menn beri svo mikla ábyrgð.En þegar kemur að ábyrgð á mannslífum þá kveður við annan tón.Hvað er t.d með flugstjóra á stórri farþegaflugvél með kannske uppundir 300 mannslíf ekki held ég að þeir séu neitt of sælir af launum sínum allavega ekki ef höfð er í huga ábyrgð sem þeir bera.Hvað með skipstjóra á stórum farþegaskipum með fleiri þúsund mannslíf.

 

Ábyrgðin virðist bara vera í sambandi við peninga.Kannske hefur hann fengið launa og stöðuhækkun sá sem falsaði farmsheitið í telexunum sem gengu á milli befraktarans hjá T&C(eigendur Thor Emilie)og skrifstofu Glenor sem sá um farminn sem settur var um borð í skipið á röngum forsemdum.Sem kostuðu líf,eins dana og 5 Filipseyjinga:Máttur auðsins er mikill.Enda sagði skáldið góða frá Skáholti:

Stæli ég glóandi gulli
úr greipum hvers einasta manns
þá væri ég örn minnar ættar
og orka míns föðurlands.

Kært kvödd

 

 

Athugasemdir

[Haraldur Haraldsson, 12.8.2007 kl. 21:52]

Enn einn góður kafli i æfisöguna/Þakka fyrir mig ,Kveðja Halli gamli